Upala crvuljka je česta i obično hitna hirurška bolest, koja može biti opasna po život. Javlja se u podjednakom broju kod oba pola, najčešće u drugoj i trećoj deceniji života. Iako se može javiti u svakom životnom dobu, retka je kod dece mlađe od dve godine, kao i kod starih osoba.
POGREŠAN NAZIV?
Upala crvuljka se obično pogrešno naziva upalom slepog creva.
Akutna upala crvuljka – akutni apendicitis – najčešći je uzrok trbušnog bola u uzrastu od desete do tridesete godine. Upala je uzrokovana bakterijskom infekcijom, ali njenom nastanku doprinose i drugi činioci. Najprihvaćenija je teorija prema kojoj se infekcija razvija kao posledica začepljenja crvuljka, komadićem stolice, stranim telom, parazitima/dečja glista/, uvećanim limfnim čvorom, tumorom… Nakupljena sluz i bakterije unutar te zatvorene šupljine povećavaju pritisak, razaraju zid crvuljka, te dolazi do odumiranja njegovog zida što može da napreduje sve do prskanja sa razvojem opšte upale trbušne maramice, sepse i umiranja bolesnika. Zapaljenski proces se može ponekad i smiriti, ako se začepljenje spontano razreši. U tom slučaju bolesnik ozdravi bez operacije, sa određenom verovatnoćom da upala može ponovo da se razvije.
KLINIČKA SLIKA
Klinička slika se razlikuje od bolesnika do bolesnika. Jedna polovina bolesnika ima tipične simptome, dok ih druga polovina nema, te je postavljanje dijagnoze teže. Za varijacije ovih simptoma je odgovoran različiti anatomski položaj crvuljka, trudnoća, životna dob bolesnika. Tako se npr. akutna upala crvuljka kod odojčadi i male dece obično brzo razvija i napreduje, simptomi su jače izraženi. Za razliku od njih kod starih osoba simptomi su oskudni ili ih uopšte nema, a rezultati laboratorijskih analiza su neznatno izmenjeni.
Tipična klinička slika akutne upale crvuljka počinje grčevitim bolovima u središnjem delu trbuha, odnosno u okolini pupka. Nakon početnog bola javlja se mučnina, a kod nekih i povraćanje. Posle četiri do šest sati bolovi se „premeštaju“ u desni donji deo trbuha, gde se crvuljak najčešće i nalazi.
Neki bolesnici se žale na odbojnost prema hrani, na zatvor ili pak imaju prolive. Ako upala napreduje, razvija se gangrena crvuljka te on može da pukne. U tom momentu bolesnik oseti kratkotrajno olakšanje. Međutim, vrlo brzo se ponovo javljaju još jači bolovi, ali ovaj put po celom trbuhu, sa povraćanjem i teškim opštim stanjem bolesnika. Povišena telesna temperatura je prisutna kod većine bolesnika, ali obično ne prelazi 38.5°C.
DIJAGNOSTIKA
Najvažniji deo nakon razgovora sa pacijentom je pregled pacijenta koji uz osnovne laboratorijske analize često bude dovoljan za postavljanje dijagnoze.
LEČENJE
Pri sumnji na akutnu upalu crvuljka ne smeju se izvoditi klizme /klistir/, kao i uzimanje sredstava za pražnjenje stolice. Ne treba ništa uzimati na usta/hranu, tečnost/. Ako dijagnoza nije sasvim jasna ne treba uzimati lekova protiv bolova niti antibiotike /da se ne prikrije klinička slika/.
Akutna upala crvuljka se leči hirurški. Radi se hitno operativno odstranjenje crvuljka. Što se dijagnoza ranije postavi i crvuljak pre odstrani, prognoza je bolja. Jedino ako hirurško lečenje nije moguće, mogu se primeniti antibiotici, uz obavezno primanje bolesnika u bolnicu i stalno praćenje stanja.
Operacija crvuljka je u izvesnom procentu praćena i komplikacijama, kao što su upala trbušne maramice, smetnje u prolazu crevnog sadržaja, gnojenje operativne rane…
Odstranjenje crvuljka ne umanjuje kvalitet života te osim u kratkom periodu oporavka od operacije nisu potrebne nikakve promene životnog stila, ishrane ili fizičkih aktivnosti.
LEKARI
Dr sci. med.
BORIS ZAGORIČNIK
Spec. dr. med.
GORAN SENIČAR
Spec. dr. med.
DAMIR EGELJA
Prof. dr sci. med.
RADOVAN CVIJANOVIĆ
Doc. dr
MILAN KORICA
Prof. dr sci. med.
DEJAN IVANOV
Prof. dr
MLAĐAN PROTIĆ
